U porti crkve u Dasiji, mestašcu udaljenom 12 kilometara severno od grada Krfa, na ostrvu Krfu, u nedelju 27.08.2017. godine osveštan je i otkriven spomenik Drugom pešadijskom puku prvog poziva Moravske divizije „Knjaz Mihajlo“, poznatom pod nazivom „Gvozdeni puk“.
U toj slavnoj jedinici srpske vojske tokom balkanskih i Prvog svetskog rata časno su ratovali naši pradedovi iz Toplice, Jablanice, Leskovca, Puste Reke i Zaplanja.
Na ostrvu Krfu, nakon Albanske golgote, tokom 1916. godine, upravo na potezu između mesta Dasija i Ipsos bila je smeštena Moravska divizija Prve armije srpske vojske odakle je posle oporavka i popunne upućena na Solunski front. Nažalost, veliki broj srpskih junaka se nije oporavio od iscrpljenosti i bolesti. Sahranjeni su na grobaljima širom Krfa. Kosti ratnika sa groblja koje je postajalo na ostrvu Vidu i onih sahranjenih na krfskim vojničkim grobljima čija su imena bila poznata, preneta su 1934. godine u kasete u unutrašnjosti mauzoleja na Vidu. Ukupno 1.232 kasete postavljene su po azbučnom redu, a mošti još 1.532 neidentifikovana vojnika pohranjena su u dva spoljna bočna bunkera mauzoleja.
Krfsko društvo grčko-srpskog prijateljstva iniciralo je postavljanje spomenika „Gvozdenom puku i Moravskoj diviziji“. Bilo je zamišljeno da spomenik bude podignut i postavljen kao „krajputaš“ na magistrali između Dasije i Ipsosa. Međutim, veliki prijatelj srpskog naroda Kostas Nikolouzos, gradonačelnik Krfa, odgovorio je na inicijativu – zna se gde je bilo srpsko groblje u Dasiji, zna se gde su sahranjeni i odakle su kosti srpskih junaka prenete u mauzolej na ostrvu Vido. Spomenik će biti postavljen u centralnom delu crkvene porte, a njegovo održavanje preuzima Grčka pravoslavna crkva i grad Krf.
Osveštanju spomenika i njegovom otkrivanju pored velikog broja Grka – meštana Krfa, Dasije i Ipsosa, prisustvovali su članovi Krfskog društva grčko-srpskog prijateljstva, gradonačelnik Krfa, turisti iz Srbije i nekoliko leskovačkih porodica potomaka slavnih ratnika.
Potpredsednik Srpskog pokreta Dveri, dr Predrag Mitrović, koji je sa porodicom i prijateljima prisustvovao otkrivanju spomenika pokreće inicijativu da školske ekskurzije za učenike srednjih škola u Srbiji moraju obuhvati obilazak Krfa i upoznavanje sa srpskom golgotom tokom Prvog svetskog rata, posebno skretajući pažnju na, za Leskovčane važan detalj i eksponat u najnovijoj postavci u „Srpskoj kući – muzeju Srbi na Krfu 1916-1918“ – Bitka kod Leskovca, o kojoj izuzetno mali broj građana Leskovca i okoline zna, o kojima učenici leskovačkih škola ne uče, kao i o stanju spomenika kraj Južne Morave prema Vlasotincu i spomeniku na vrhu Hisara koji svedoče o ovim događajima slavne odbrane Leskovca tokom oktobra 1915. godine.
Takođe, pokrenućemo inicijativu za bratimljenje grada Leskovca sa Krfom u znak trajnog prijateljstva, iskrene ljubavi grčkog i srpskog naroda i večne zahvalnosti potomaka „Gvozdenog puka i Moravske divizije srpske vojske“ Krfljanima na bratskoj podršci i gostoprimstvu našim pradedovima tokom zlosrećnih i slavnih godina Prvog svetskog rata provedenih na Krfu.
Izvor: DnevnikJuga.rs